”НОМЫН АНД АЯН” ЭЦЭГ ЭХЧҮҮДЭД ХАНДСАН ЗАХИДАЛ 02

Миний ном сайхан ном, зурагтай ном зугаатай ном, тийм ч учраас би номдоо хайртай” гэдэг дууг хүүхдүүд маань дуулдаг шүү дээ.

       Мөн аав ээж нь бяцхан үрээ өвөр дээрээ аваад зурагтай ном хамтдаа үзэж, дотночлон ярилцахад хүүхэд энгэрээс нь хайр, нөмөр нөөлгийг нь мэдрэхийн зэрэгцээ тэдний оюун сэтгэхүйд тохирсон зураг, сонирхолтой ярианаас гайхалтай олон төрлийн чадвар, дадлыг олж авч байдгийг эрдэмтэн судлаачид баталсаар байна.

Харин телевиз, радио, интернет, гар утас, цахим тоглоом зэрэг орчин үеийн дэвшилтэт мэдээллийн хэрэгслүүд хүүхдэд дотны хүнийнх нь халамж, халуун дулаан харилцааг орлож чадахгүй юм. Эдгээрт хайр мэдрэмж гэгч огт үгүй учраас л тэр шүү дээ.

Оюунлаг сургуульд хамааралтай айл бүхэн эцэг, эх, хүүхэд хоорондын дотно нандин харилцааны нэг хэлбэр болсон ном унших соёлыг гэр бүлдээ хэвшил болгоцгооё.

Хүүхдэд сургаалаас илүү биеэр үлгэрлэх бодит жишээ хэрэгтэй. Тэд эцэг эх , багш нарын гарт ном байгааг харах ёстой. Өөрөө ном уншихгүй мөртлөө хүүхдээ ном уншуулах гэж оролдох нь нэг л сонин биз дээ. Иймээс дараах санаануудыг хэрэглээд үзээрэй.

1. Сургуульдаа ч гэртээ ч өөрийн дуртай олон номоор номын сан байгуулж, сонирхолтой болгох ёстой. Хүүхэд номтой нөхөрлөснөөр судлах, бүтээх, бусадтай санаа бодлоо солилцох, дотоод сэтгэлдээ бодох, бясалгах зэргээр зориудын бус сэтгэлгээний дасгалыг байнга хийж байдаг онцлогтой юм шүү.
   2. Хүүхдэд зориулж тусгай ном унших цаг гарга. Тухайн цагт тэнд байгаа бүх хүн ном унших хэрэгтэй. Үнэхээрийн үүнийг чин санаанаасаа зохион байгуулбал унших дадлыг хөгжүүлэхэд маш таатай орчин бүрдэх болно. Бид ингэж үлгэрлэж үзүүлэх нь хий хоосон шаардлага тавьснаас илүү үр өгөөжтэй байх болно.
   3. Хүүхэдтэйгээ дэлгүүрт орохдоо эхлээд номын тасагт үргэлж эхэлж очиж бай. Олон сайхан номыг үзэж эргүүлж үзээрэй. Хүүхэд тань тантай эн зэрэгцэн сонирхоод л эхлэх байх шүү. Номонд битгий үнэ хайрла. Идээд цадахгүй эрээн чихэр авч өгдөг мөнгөө номонд яагаад зарцуулж болохгүй гэж…
   4. Хүүхдийн нас биед нь тохируулж ном сонгон уншуулах хэрэгтэй. Тэдний сонирхлын дагуу номыг өгөх нь хүүхдүүдийн номонд дурлаж уншихыг илүү болгодог. Нэг хоёрдугаар ангидаа хүүхдүүд амьтны тухай үлгэрүүд, хүүхэд амьтан хоёр нөхөрлөсөн тухай өгүүллэг, тууж, гуравдугаар ангидаа баатарлаг адал явдалт зохиолууд, дөрөв тавдугаар ангидаа баатарлаг үйлсийн тухай зохиолуудыг ихэвчлэн сонгон уншдаг.
   Уншуулах ном нь эхний үед олон зурагтай, бага үйл явдалтай, үг өгүүлбэрийн тоо  цөөхөн байх хэрэгтэй.
   5. Унших цаг зав алга гэж хүмүүс ярьдаг. Тэд өөрсдийгөө хуурч байгаа юм. Хаана ч, хэзээ чямарч орчин нөхцөлд ном уншиж болно.
   6. Хүүхдэд зориулж ном уншиж өгөхдөө сонирхол татахуйц үйл хөдөлгөөн хийж, дуугаа өндөр нам болгон инээдэмтэй болгох хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл жүжиглэж унших нь ашигтай байж болно.

2. Хүүхдэд сургаалаас илүү биеэр үлгэрлэх бодит жишээ хэрэгтэй. Тэд эцэг эх , багш нарын гарт ном байгааг харах ёстой. Өөрөө ном уншихгүй мөртлөө хүүхдээ ном уншуулах гэж оролдох нь нэг л сонин биз дээ. Иймээс дараах санаануудыг хэрэглээд үзээрэй.

   1. Сургуульдаа ч гэртээ ч өөрийн дуртай олон номоор номын сан байгуулж, сонирхолтой болгох ёстой. Хүүхэд номтой нөхөрлөснөөр судлах, бүтээх, бусадтай санаа бодлоо солилцох, дотоод сэтгэлдээ бодох, бясалгах зэргээр зориудын бус сэтгэлгээний дасгалыг байнга хийж байдаг онцлогтой юм шүү.
      2. Хүүхдэд зориулж тусгай ном унших цаг гарга. Тухайн цагт тэнд байгаа бүх хүн ном унших хэрэгтэй. Үнэхээрийн үүнийг чин санаанаасаа зохион байгуулбал унших дадлыг хөгжүүлэхэд маш таатай орчин бүрдэх болно. Бид ингэж үлгэрлэж үзүүлэх нь хий хоосон шаардлага тавьснаас илүү үр өгөөжтэй байх болно.
      3. Хүүхэдтэйгээ дэлгүүрт орохдоо эхлээд номын тасагт үргэлж эхэлж очиж бай. Олон сайхан номыг үзэж эргүүлж үзээрэй. Хүүхэд тань тантай эн зэрэгцэн сонирхоод л эхлэх байх шүү. Номонд битгий үнэ хайрла. Идээд цадахгүй эрээн чихэр авч өгдөг мөнгөө номонд яагаад зарцуулж болохгүй гэж…
      4. Хүүхдийн нас биед нь тохируулж ном сонгон уншуулах хэрэгтэй. Тэдний сонирхлын дагуу номыг өгөх нь хүүхдүүдийн номонд дурлаж уншихыг илүү болгодог. Нэг хоёрдугаар ангидаа хүүхдүүд амьтны тухай үлгэрүүд, хүүхэд амьтан хоёр нөхөрлөсөн тухай өгүүллэг, тууж, гуравдугаар ангидаа баатарлаг адал явдалт зохиолууд, дөрөв тавдугаар ангидаа баатарлаг үйлсийн тухай зохиолуудыг ихэвчлэн сонгон уншдаг.
      Уншуулах ном нь эхний үед олон зурагтай, бага үйл явдалтай, үг өгүүлбэрийн тоо  цөөхөн байх хэрэгтэй.
      5. Унших цаг зав алга гэж хүмүүс ярьдаг. Тэд өөрсдийгөө хуурч байгаа юм. Хаана ч, хэзээ чямарч орчин нөхцөлд ном уншиж болно.
      6. Хүүхдэд зориулж ном уншиж өгөхдөө сонирхол татахуйц үйл хөдөлгөөн хийж, дуугаа өндөр нам болгон инээдэмтэй болгох хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл жүжиглэж унших нь ашигтай байж болно.

   2. Хэрхэн ном унших вэ?

      Хүүхдэд зориулсан зөвлөмж

      1. Номыг өөртөө чимээгүй байдлаар унших нь чанга уншихаас хэд дахин хурдан байдаг. Иймээс ч уншиж буй үгээ амандаа хэлэлгүйгээр нүднийхээ хараагаар уншиж утгыг нь ойлгож сурах дасгалыг байнга хийгээрэй. Номынхоо үг өгүүлбэрийг ингэж уншиж сурах нь чухал шүү.2. Нэг мөсөн бүгдийг нь унших гэж бүү яараарай. Бага ч болов 20 минутын хугацаатай унш. Уншиж буй үедээ өөр юмны тухай бодох, зурагт үзэх зэргээр өөрийн бодлыг өөр зүгт хандуулахгүй байх ёстой. Энэхүү санамж та нарын аав, ээж, багш нарын чинь үргэлж л хэлж байдаг зүйл байгаа биз.3. Уншсан зүйлийнхээ талаар найз нөхөд, аав ээждээ үргэлж ярьж өгч бай. Чөлөөт цагаараа уншсан зүйлийнхээ талаар ямар үйл явдлууд боллоо гэдгээ эргэн бодож байгаарай.4. Уншиж байхдаа өөрт таалагдсан учрыг нь олох гэсэн зүйлээ дахин дахин эргэн уншиж болно. Гол зүйлийг өнгийн харандаагаар тэмдэглэж хэзээ нэгэн цагт эргэн харах үзэх үед чинь тус болж болно. Ингэж л бүтээлчээр уншиж сурах  нь хамгийн чухал шүү.

         5. Өөрийн сонирхсон номоо цуглуул. Олон номтой номын сантай болно гэдэг нэг ёсны бахархал шүү. Ном авах гэсэн чиний хүслийг ээж, аав чинь үргэлж дэмжинэ. Яагаад гэвэл эрээн цаастай идээд өнгөрөх чихэр авах гэсэн биш өөрийгөө хөгжүүлье, юм суръя гэсэн таны бадруун хүслийг ойлгоно шүү.